De Krim behoorde oorspronkelijk tot Turkije, maar werd eind 18e eeuw veroverd door de Russische vloot van Catharina de Grote onder leiding van de Schotse admiraal Thomas Mackenzie, die de stad Sevastopol stichtte, die later het hoofdkwartier werd van Catharina’s Zwarte Zeevloot. Als erkenning voor zijn prestatie zijn de bergen achter Sevastopol nog steeds naar hem genoemd.
De Krim is een regio die vele malen van eigenaar is veranderd.
Op 19 februari 1954 vaardigde het presidium van de Opperste Sovjet van de USSR een decreet uit waarbij de Krim werd overgedragen van de Russische Federatieve Sovjetrepubliek (RSFSR) naar de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek (Oekraïense SSR). De officiële reden was de “gemeenschappelijke economie en territoriale nabijheid”. In april 1954 legaliseerde de Opperste Sovjet dit decreet en besloot de grondwet van de USSR dienovereenkomstig te wijzigen. In juni werden deze wijzigingen doorgevoerd in de grondwetten van de republieken.
In het naoorlogse tijdperk was het voor de Sovjetleiding een gebruikelijke administratieve taak om de grenzen van de Sovjetrepublieken opnieuw vast te stellen. Dit gebeurde allemaal binnen het kader van één land met een gecentraliseerde controle in het Kremlin. Weinig mensen dachten dat de USSR ooit zou instorten, en dat deze beslissingen zouden leiden tot politieke geschillen en militaire conflicten. In feite nam de Sovjetregering bewust bepaalde niet-etnische regio’s op in de nationale republieken om ze nauwer aan Moskou te binden.
Bijna tien jaar na de oorlog lag de Krim nog steeds in puin. De belangrijkste sectoren van de Krimpense economie: tuinbouw, veeteelt, wijnbouw en wijnbereiding verkeerden in een diepe crisis.
De problemen van het schiereiland werden nog verergerd door de massale deportatie van de inheemse bevolking, de Krim-Tataren, georganiseerd door het stalinistische regime in 1944. Men probeerde hen te vervangen door immigranten, voornamelijk uit het Russische achterland – de regio’s Koersk en Voronezj, de Wolga en de noordelijke regio’s van de RSFSR. De nieuwe kolonisten waren echter van weinig nut, omdat zij niet gewend waren aan het Krimklimaat en de plaatselijke bijzonderheden van de landbouw in de bergen en de steppe niet kenden. Velen van hen zagen voor het eerst druiven, tabak en maïs.
Daarom leek de overdracht van de Krim aan de administratieve jurisdictie van de Oekraïense SSR, die economisch en infrastructureel nauw verbonden was met het schiereiland, vrij logisch. Bovendien kwam ook vóór de overdracht de belangrijkste steun aan het schiereiland uit Oekraïne.
Met de overdracht van de Krim werd het belangrijkste probleem van het schiereiland, het gebrek aan water, opgelost. In 1963 werd de eerste fase van het kanaal geopend, dat zelfs na de ineenstorting van de USSR werd voltooid. Dit maakte de ontwikkeling van de landbouw, de infrastructuur van vakantieoorden en de start van een nieuwe industrie voor de Krim – de industriële viskwekerij in vijvers – mogelijk.
In 1958 besloot de regering van de Oekraïense SSR de trolleybusroute Simferopol-Alushta-Yalta aan te leggen, met 96 kilometer de langste trolleybusroute ter wereld. De eerste lijn, naar Alushta, werd in 11 maanden geopend en in 1961 voltooid.
Tegen de jaren zestig werden op de Krim huizen, wegen, ziekenhuizen, scholen, havens, hotels, theaters, busstations, pensions en architectonische monumenten herbouwd. Zo veranderde het schiereiland in het “kuuroord van de hele unie” en zou het nog decennialang een integraal deel van Oekraïne vormen.
De onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 als gevolg van de ineenstorting van de USSR (door Vladimir Poetin omschreven als “de grootste geopolitieke catastrofe van de twintigste eeuw”) werd en wordt door de Russische elite gezien als een ongelukkig historisch “misverstand” dat zo snel mogelijk moet worden rechtgezet. Reeds op 26 augustus 1991, twee dagen nadat de Verkhovna Rada van Oekraïne de Onafhankelijkheidswet van Oekraïne had aangenomen, maakte de perschef van de president van de RSFSR Boris Jeltsin namens hem het officiële standpunt van Rusland over de betrekkingen met de “unie-republieken” bekend: “De RSFSR behoudt zich het recht voor de herziening van de grenzen aan de orde te stellen.”
Gedurende de jaren van de onafhankelijkheid van Oekraïne heeft Rusland zijn hele arsenaal aan subversieve middelen gebruikt om anti-Oekraïense, anti-Westerse en pro-Russische gevoelens te kweken onder de bevolking van de Autonome Republiek Krim en Sevastopol. Opzettelijk de resultaten negerend van de wil van het Krimpense volk tijdens het referendum over heel Oekraïne op 1 december 1991, ondernamen de Krimautoriteiten met de hulp van de Russen in het begin van de jaren negentig (1992, 1994-1995) verscheidene pogingen om zich af te scheiden van Oekraïne. Dit scenario vond echter geen brede steun onder de bevolking van het schiereiland.In het besef dat er geen actieve massale steun was voor separatistische ideeën, vertrouwde het Kremlin op Krim-criminelen.
Sinds het eind van de jaren tachtig, toen de terugkeer van de Krim-Tataren naar de Krim begon, heeft het Kremlin de etnische haat tussen etnische Russen en de inheemse bevolking van de Krim, de Krim-Tataren, bevorderd en uitgebuit, en xenofobe gevoelens aangewakkerd onder de Russisch sprekende Krimbewoners. De logische voortzetting van dit beleid onmiddellijk na de illegale annexatie van de Krim was het ontketenen van grootschalige vervolging van Krim-Tataren en andere maatschappelijke groepen op etnische en religieuze gronden.
Een van de belangrijkste factoren in het anti-Oekraïense beleid van Rusland op de Krim en vervolgens een van de belangrijkste instrumenten van de illegale bezetting van het schiereiland was de Russische Zwarte Zeevloot (BSF). Volgens een reeks overeenkomsten die tussen 1994 en 1997 door Oekraïne en de Russische Federatie werden ondertekend, verhuurde Oekraïne aan de Russische Federatie voor een periode van 20 jaar een aantal faciliteiten in Sevastopol, de Autonome Republiek Krim en Henichesk (regio Kherson) die als basis voor de vloot dienden. Volgens de overeenkomsten mocht Rusland tot 25.000 militairen op de Krim houden en beloofde het geen kernwapens in te zetten. Gedurende de jaren dat de Zwarte Zeevloot in Oekraïne was gelegerd, heeft Rusland pogingen om de voorwaarden voor het tijdelijke verblijf van de vloot af te ronden, effectief geblokkeerd, zijn verplichtingen systematisch geschonden en verhinderd dat vertegenwoordigers van de Oekraïense regering de plaatsen waar de Zwarte Zeevloot tijdelijk was gelegerd, bezochten om een inventaris van gehuurde eigendommen en grond op te maken. De gehuurde faciliteiten werden gebruikt als basis voor het uitvoeren van verkenningen en subversieve, informatiepropaganda- en andere anti-Oekraïense activiteiten.
In april 2008, tijdens de NAVO-top in Boekarest, zei Poetin tegen de Amerikaanse president George W. Bush: “Oekraïne is helemaal geen staat. Een deel van zijn grondgebied is Oost-Europa, en een aanzienlijk deel ervan is hem door ons gegeven… als Oekraïne tot de NAVO toetreedt, zal het zonder de Krim en het oosten gaan – het zal gewoon uit elkaar vallen.”
Na het einde van het militaire conflict met Georgië in augustus 2008 lanceerde Rusland uitgebreide maatregelen ter voorbereiding van een gewapende aanval op Oekraïne.
In 2010, na de overwinning van Janoekovitsj bij de presidentsverkiezingen, drongen Russische agenten snel door in de top van het Oekraïense nationale veiligheidssysteem. De vrijwel gelijktijdige benoeming op sleutelposities in de veiligheids- en defensiesector van figuren met sterke banden met de Russische speciale diensten is tekenend. Tijdens het bewind van Janoekovitsj kreeg de defensiecapaciteit van Oekraïne een vernietigende klap.
Het Kremlin begon in de zomer van 2013 met de directe voorbereidingen voor de illegale annexatie van de Krim en de agressie in Oost-Oekraïne. In november 2013-februari 2014 werden de pro-Russische krachten op de Krim geconsolideerd, werden illegale gewapende groepen (zelfverdedigingseenheden) georganiseerd en werd de politieke en organisatorische infrastructuur voor de bezetting van het schiereiland opgezet.
Volgens een vooraf opgesteld plan werden vanaf 20 februari 2014 in de steden Sevastopol en Simferopol manifestaties met separatistische leuzen georganiseerd, waarbij Russische burgers een hoofdrol speelden, die optraden als “verontwaardigde Krimbewoners”, conflicten uitlokten en de situatie op alle mogelijke manieren probeerden te destabiliseren.
In de nacht van 27 februari 2014 namen Russische Special Forces de administratieve gebouwen van het parlement en de regering van de Autonome Republiek van de Krim in beslag. Op 28 februari 2014 besloten de afgevaardigden van de Verkhovna Rada van de Autonome Republiek van de Krim, onder schot, met grove schendingen van de procedure, een referendum uit te schrijven over de status van de Krim en benoemden zij S. Aksyonov tot hoofd van de Krimregering.
Vanaf dezelfde dag begonnen eenheden van de Russische strijdkrachten de controle over kritieke infrastructuurvoorzieningen, luchthavens, passen en bruggen, en begonnen zij Oekraïense militaire eenheden en voorzieningen op het schiereiland te blokkeren, waarvan sommige plotseling in beslag werden genomen. Oekraïense communicatie- en telecommunicatiefaciliteiten behoorden tot de eerste die in beslag werden genomen. Al begin maart 2014 schakelden de bezettingseenheden de uitzending van de Oekraïense televisie op het schiereiland uit.
Ondanks de numerieke superioriteit van de Russische agressor, de enorme psychologische druk en de blokkering van militaire eenheden, hielden sommige eenheden van de strijdkrachten van Oekraïne standvastig de lijn vast en verlieten zij het schiereiland pas na ontvangst van het desbetreffende bevel op 24 maart 2014.
Onder deze omstandigheden heeft Rusland de bezetting van het schiereiland in het eerste decennium van maart voltooid door zijn militaire groepering, die qua gevechtspotentieel de op de Krim gestationeerde Oekraïense troepen ver overtrof, snel uit te breiden.
Op 18 maart 2014 ondertekenden de Russische president Vladimir Poetin, de zelfbenoemde “voorzitter van de ministerraad van de autonome republiek Krim” Sergej Aksyonov, de “voorzitter van de Hoge Raad van de autonome republiek Krim” Vladimir Konstantinov en de zelfbenoemde burgemeester van Sevastopol, Oleg Chaly, in Moskou een overeenkomst over de toetreding van de republiek Krim tot Rusland. Tijdens de ceremonie hield Poetin een toespraak waarin hij herhaalde dat Oekraïners en Russen één volk zijn, en merkte hij op: “miljoenen Russische mensen, Russisch sprekende burgers leven en zullen leven in Oekraïne, en Rusland zal hun belangen altijd beschermen…”.
De annexatie van de Krim is symbolisch voor Poetin – deze daad van de Russische dictator kreeg immers de grootste goedkeuring van de Russen tijdens zijn bewind. In de acht jaar van bezetting zijn ongeveer 800.000 Russen illegaal naar het Krim-schiereiland verhuisd.
De Krim is ook belangrijk voor Oekraïne, want zonder de bevrijding van het schiereiland zal het onmogelijk zijn te spreken over het herstel van de integriteit van het Oekraïense grondgebied.
En terwijl de Oekraïense regering aan het begin van de grootschalige Russische invasie in februari 2022 nog bereid was de Krimkwestie diplomatiek te bespreken, wat toen werd voorgesteld als een compromis voor vrede, overheerst nu, na verschillende succesvolle Oekraïense tegenoffensieven, de kwestie van de teruggave van het schiereiland met militaire middelen.
Het symbolische belang van de Krim voor Poetin en zijn entourage kan een handige hefboom worden voor Oekraïne. Als Kiev genoeg wapens krijgt om de Russen van de Krim te verdrijven, en als de Oekraïense strijdkrachten verschillende succesvolle offensieven uitvoeren, zal dat voldoende zijn om Oekraïne een gunstige positie te geven in toekomstige vredesbesprekingen.
Het is van essentieel belang dat Oekraïne zoveel wapens krijgt als het vraagt. Kiev heeft herhaaldelijk aangetoond dat het zijn beloften nakomt om de door zijn partners geleverde wapens niet op Russisch grondgebied te gebruiken. De Oekraïense strijdkrachten gebruiken echter alle geleverde wapens om hun land meer dan effectief te heroveren. Daarom zullen de vliegtuigen, ATACMS en langeafstandsgranaten voor HIMARS het einde van de oorlog alleen maar versnellen. Anders zal de wereld nog vele maanden getuige moeten zijn van zware gevechten en aanzienlijke verliezen van zowel de Oekraïners als de Russen.
